Przegląd badań naukowych o szkodliwości fluoru
W pierwszym artykule bloga poruszę kontrowersyjny temat-rzekę dotyczący fluoru i jego szkodliwości. Ponieważ jako lekarz dentysta nie zamierzam narażać się opinii innych lekarzy (szczególnie tych z wysokimi tytułami naukowymi), którzy mogą mieć z różnych powodów inne zdanie na ten temat, w sposób obiektywny przytaczam poniżej w formie skróconej zbiór niektórych badań przeprowadzonych na przestrzeni ostatnich lat, jakie udało mi się odnaleźć świadczących o negatywnym wpływie fluorków na zdrowie. Jeżeli ktoś maiłby ochotę poznać szczegóły tych badań, zapraszam do zapoznania się z obszernymi materiałami źródłowymi znajdującymi się pod artykułem.
Fluor jest uznawany za jeden z najbardziej niebezpiecznych pierwiastków, które odpowiadają za skażenie środowiska. Związki fluoru są obecne w niewielkich ilościach niemal wszędzie. Znajdują się w zanieczyszczonym powietrzu (skąd wchłaniają się do organizmu przez układ oddechowy), wodzie butelkowanej (głównie wody nisko- i średniozmineralizowane), w niektórych rejonach w wodzie wodociągowej, w zielonej herbacie, śladowo w niektórych warzywach i owocach (szczególnie jeżeli pochodzą z rejonów, gdzie gleba jest zanieczyszczona fluorem), w pastach i płukankach do zębów, w niektórych niciach stomatologicznych, w cementach glasionomerowych stosowanych w stomatologii, w wielu tymczasowych i stałych wypełnieniach ubytków, w większości preparatów remineralizujących, znoszących nadwrażliwość oraz wybielających.
Do niedawna toksyczność fluoru była ignorowana ze względu na „dobrą reputację” jaką cieszy się dzięki wspomaganiu zwalczania próchnicy. Jedyne ostrzeżenia ze strony lekarzy dotyczyły ryzyka powstania fluorozy zębów (trwałego defektu szkliwa), która jest związana z nadmiernym spożywaniem fluoru we wczesnym dzieciństwie. Jednak w ostatnim dziesięcioleciu świadomość ludzi na temat szkodliwości wielu produktów znacznie wzrosła, co poniosło za sobą również większe zainteresowanie tematem szkodliwości fluoru oraz zwiększenie ilości badań w tym zakresie. Dowiodły one, że nawet w niskich dawkach jest to substancja szkodliwa mająca działanie neurotoksyczne i cytotoksyczne.
1. Niedawno, bo w 2014 roku fluor został zaklasyfikowany przez najstarsze i najbardziej prestiżowe czasopismo medyczne „The Lancet” jako neurotoksyna na równi z rtęcią, arsenem, toluenem i ołowiem. Badania naukowe prowadzone od 2006 roku dla czasopisma „The Lancet” dowiodły, iż fluor jest szczególnie niebezpieczny dla dzieci, gdyż trwale uszkadza rozwijający się mózg. Odpowiada zatem za zaburzenia neurologiczne, autyzm, dysleksję, nadpobudliwość psychoruchową, otępienie i zaburzenia poznawcze. Z raportu dowiadujemy się, że powyższe zaburzenia dotykają obecnie miliony dzieci na całym świecie. Zjawisko określono "pandemią neurotoksyczności rozwojowej".
2. Raport z „The Lancet” zbiega się z badaniami z 2013 r. przeprowadzonymi przez Uniwersytet Harvarda finansowanymi przez National Institutes of Health, w których stwierdzono, że dzieci na obszarach z fluorkowaną wodą mają "znacząco niższy" wynik IQ niż dzieci żyjące na obszarach o niskiej zawartości fluoru w ich zasoby wody.
3. Najnowsze amerykańskie badania nad cytotoksycznością fluoru przeprowadzone przez Harvard School of Dental Health sugerują, że chłopcy narażeni na fluorki w wieku od 5 do 10 lat mają zwiększone ryzyko zachorowania na kostniakomięsaka (złośliwego nowotworu kości) w wieku od 10 do 19 lat. Badania te nie potwierdziły związku z dziewczętami. Odnosząc się do tych badań, Richard Wiles, współzałożyciel Environmental Working Group powiedział: „Spędziłem 20 lat w zdrowiu publicznym, starając się chronić dzieci przed toksycznym działaniem. Nawet z DDT nie masz niezmiennie mocnych danych, o związkach, które mogą wywoływać raka, jak teraz masz z fluorem. " Wiadome jest również, że połowa wszystkich przyjmowanych fluorków odkłada się w organizmie w zwapniałych tkankach, takich jak zęby i kości (90% skumulowanych fluorków) oraz w szyszynce w mózgu (uszkadzając ją). Pozostałe związki fluoru są wydalane głównie wraz z moczem i potem.
4. Wiele badań nad pracownikami narażonymi na działanie fluorków wykazało związek pomiędzy ekspozycją fluoru w powietrzu a rakiem pęcherza moczowego i płuc (Grandjean 2004). Na podstawie tych wyników autorzy doszli do wniosku, że "fluor należy uznać za możliwą przyczynę raka pęcherza moczowego i przyczynę pierwotną raka płuca."
5. W 1981 r. dr K. Ishida z Japońskiej Akademii Dentystycznej Kanagawa przeprowadził badania, dowodzące, że fluorki nawet w ilości 1 ppm zaburzają wytwarzanie kolagenu oraz powodują jego rozpad przyczyniając się do powstawania, osteoporozy, raka kości, łamliwość kości, zębów, oraz zaburzeń struktury tkanki łącznej.
6. W Belgii w 2002 roku zmierzano wprowadzić zakaz sprzedaży tabletek, kropli i gum do żucia z dodatkiem fluoru oraz zakaz używania fluoru jako dodatku do różnych preparatów powołując się na szkodliwe skutki uboczne fluoryzacji. Magazyn „Humo” przedstawił, że wśród skutków ubocznych fluoru są zmiany szkieletowe, osteoporoza, zapalenia stawów oraz rak kości. Fluor może też mieć negatywne oddziaływanie na układ nerwowy, układ immunologiczny, powodować stałe zmęczenie, niski współczynnik inteligencji, ospałość i depresje. Komisja Europejska uznała ten zakaz za sprzeczny z prawem unijnym, co pozwala producentom (m.in. past do zębów) zaskarżyć Belgijski rząd przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości, jeżeli zakaz sprzedaży produktów z fluorem wejdzie w życie.
7. Inne liczne badania naukowe przeprowadzane na zwierzętach w latach 2001-2009 wykazały, że nadmierna podaż fluoru prowadzi do niewydolności nerek, zmian martwiczych zapalnych w wątrobie, cukrzycy i zaburzeń wydzielania hormonów tarczycy, zmian neurodegeneracyjnych w móżdżku, hipokampie i korze mózgu.
8. W 2006 roku w Akademii Medycznej w Szczecinie wykazano związek pomiędzy spożyciem fluorków a uszkodzeniem narządów rozrodczych, przedwczesnym starzeniem, bezpłodnością, zwiększonym odsetkiem poronień i toksycznością dla rozwijającego się płodu.
9. W tym samym roku, również w Akademii Medycznej w Szczecinie inne badania potwierdziły, że fluor zwiększa przyswajanie glinu w układzie pokarmowym oraz ułatwia transport tego szkodliwego pierwiastka przez barierę krew-mózg. Natomiast kompleksy glinowo-fluorkowe cechują się wysoką cytotoksycznością oraz uszkadzają struktury mózgu.
10. Badania przeprowadzane w Akademii Medycznej w Szczecinie wykazały również niekorzyści płynące z łączenia ze sobą fluoru i kofeiny na kości i zęby. Powoduje to zaburzenia gospodarki wapniowej w organizmie, znaczne zwiększenie kumulacji fluoru w kościach z jednoczesnym zmniejszeniem jego stężenia w zębach.
Cała kwestia dotycząca szkodliwości fluoru okazuje się być wysoce wrażliwa politycznie. Jeśli w sądach zostaną uznane zagrożenia dla zdrowia związane z fluorem, spory sądowe z firmami mającymi w tym swój udział, mogą być prowadzone prawdopodobnie nawet przez dziesięciolecia. W związku z tym naukowcy są stale powstrzymani przed publikowaniem jakichkolwiek negatywnych wyników. Z drugiej strony wobec tak licznych doniesień naukowych dotyczących szkodliwości fluoru trudno jest przechodzić obojętnie. Dlatego przyjmowanie fluoru w formie tabletek, wraz z dietą czy stosowanie produktów higienicznych, leków i preparatów stomatologicznych powinno być wykonywane z rozwagą. Fluor nie jest substancją niezastąpioną w zwalczaniu próchnicy. Należy pamiętać, że podstawą przeciwdziałania próchnicy jest dopowiednia dieta oraz właściwa higiena jamy ustnej. Istnieją na rynku preparaty niefluorkowe równie dobrze radzące sobie z remineralizacją szkliwa zębów. Szczególnie powinniśmy mieć na uwadze kontrolę podaży fluorków u dzieci, gdyż to one są najbardziej narażone na ich negatywne działanie.
Lek. dent. P. Zgoda
Zobacz również:
Szkodliwe substancje w pastach do zębów.
Naturalna pasta do zębów z węglem aktywnym - PRZEPIS.
Czy ksylitol chroni zęby przed próchnicą?
Szkodliwość wypełnień światłoutwardzalnych
Materiały źródłowe:
Dr Philippe Grandjean, MD, Philip J Landrigan, MD, Neurobehavioural effects of developmental toxicity, „The Lancet” Volume 13, No. 3, p330–338, March 2014
Olivier Barbier, Laura Arreola-Mendoza, Luz María Del Razo, Molecular mechanisms of fluoride toxicity, „Elsevier” Volume 188, Issue 2, 5 November 2010, Pages 319-333
Woffinden, B. (2005, June 11). Fluoride water ’causes cancer’.
https://www.theguardian.com/society/2005/jun/12/medicineandhealth.genderissues
Fluoride Action Network. (n.d.). Cancer. http://fluoridealert.org/issues/health/cancer/
Fluor ogłupia i zabija, ale zgodnie z przepisami, artykuł dostępny na stronie Ośrodka Zdrowia ETER-MED w Gdańsku: http://etermed.pl/fluor-oglupia-i-zabija-ale-zgodnie-z-przepisami/
Artykuł: Czy NFZ finansuje podawanie szkodliwej i toksycznej substancji dla 40.000 dzieci w Trójmieście? dostępny na stronie niezależnego portalu badania-medyczne.pl zajmującego się chorobami, badaniami medycznymi i leczeniem: http://www.badania-medyczne.pl/nfz-finansuje-podawanie-szkodliwej-i-toksycznej-substancji-dla-40-000-dzieci-w-trojmiescie/
J. Szczepańska, Elżbieta Pawłowska, Niektóre problemy związane z toksykologią fluorków, Nowa Stomatologia 2-3/2007, s. 82-87, artykuł dostępny również na stronie: http://www.czytelniamedyczna.pl/1715,niektore-problemy-zwiazane-z-toksykologia-fluorkow.html
E.Weyna, J. Buczkowska-Radlińska, K. Grocholewicz, Bezpieczeństwo profilaktyki fluorkowej w świetle wiedzy studentów i lekarzy oraz dowodów naukowych, Czas. Stomat., 2005, LVIII,
Dr hab. Inż. Przemysław T. Sanecki, dr inż. Piotr M. Skitał, mgr inż. Łukasz A. Głowczyński, Trucizna XXI wieku: fluor – narastający problem zdrowotny, Chemia w Szkole nr 2/2016 str. 34-42
M. Jakubowski, Fluorki – w przeliczeniu na F. Dokumentacja dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego, Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2008, nr 3(57), s.25–50, artykuł dostępny również na stronie: http://archiwum.ciop.pl/zasoby/2nr3r2008_fluorki_dokumentacja.pdf
M. Suska, Wpływ związków fluoru na metabolizm erytrocytów, Medycyna Pracy, Nr 2, Szczecin 2001, str.135-138
I. Błaszczyk, E. Ratajczak-Kubiak, E. Birkner, Korzystne i szkodliwe działanie fluoru, Farmacja Polska, nr 9 2009, artykuł dostępny również na stronie: http://www.ptfarm.pl/pub/File/Farmacja%20Polska/2009/9/04%20%20Fluor.pdf
Shanthakumari D., Srinivasalu S., Subramanian S.: Effect of fluoride intoxication on lipidperoxidation and antioxidant status in experimental rats. Toxicology. 2004, 204, 219–228.
Rao M.V., Chawla S.L., Patel N.: Melatonin reduction of fluoride-induced nephrotixicity in mice. Fluoride. 2009, 42, 110–116.
Shashi A.: In vivo studies concerning toxic effects of sodium fluoride on hepatic function in rabbits. Fluoride. 2003, 36, 30–37.
Grucka-Mamczar E., Birkner E., Machoy Z., Polaniak R., Beck B.: The effect of sodium fluoride on activity of chosen urea cycle enzymes in rat liver. Acta Poloniae Toxicologica. 2001, 9, 175–180.
Grucka-Mamczar E., Birkner E., Stawiarska-Pięta B., Duliban H., Polaniak R., Chlubek D., Samujło D., Cegłowska A.: Aktywność wybranych enzymów i stężenie amoniaku w surowicy krwi szczurów z hiperglikemią fluorkową. Ann. Acad. Med. Stetin. 2004, 50, 36–41.
A. Machoy-Mokrzyńska Fluor czynnikiem przedwczesnego starzenia. Ann. Acad. Med. Stetin., 2004, 50, 9-13.
Menoyo I., Puche R.C., Rigalli A.: Fluoride-induced resistance to insulin in the rat. Fluoride. 2008, 41, 260–269.
Shivarajashankara Y.M., Shivashankara A.R., Bhat P.G., Rao S.M., Rao S.H.: Histological chan ges In the brain of Young fluoride-intoxicated rats. Fluoride. 2002, 35, 12–21.
Yu Y., Yang w., Dong Z., Wan C., Zhang J., Liu J., Xiao K., Huang Y., Lu B.: Neurotransmitter and receptor changes in the brains of fetuses from areas of endemic fluorosis. Fluoride. 2008, 41, 134–138.
Sun Z., Liu F., Wu L., Lu Y., Yu D.: Effects of high fluoride drinking water on the cerebral function of mice. Fluoride. 2008, 41, 148–151.
Xiang Q., Liang Y., Wang C., Chen B., Chen X., Zhou M.: Effect of fluoride in drinking water on children’s intelligence. Fluoride. 2003, 36, 84–94
Zakrzewska H., Udała J.: wpływ fluorku sodu na zawartość ATP w nasieniu tryka w badaniach in vitro. Ann. Acad. Med. Stetin. 2006, 52, 109–111.
Al-Hiyasat A.S., Elbetieha A.M., Darmani H.: Reproductive toxic effects of ingestion of sodium fluoride in female rats. Fluoride. 2000, 33, 79–84.
Blaylock R.L.: Excitotoxicity: a possible central mechanism in fluoride neurotoxicity. Fluoride. 2004, 37, 301–314.
Szyperska A., Machoy Z., Machaliński B.: Oddziaływanie kompleksów glinowo-fluorkowych (ALFx ) na związki wysokoenergetyczne (ADP,ATP) oceniane przy zastosowaniu modelowania molekularnego. Ann. Acad. Med. Stetin. 2006, 52, 103–107
Grucka-Mamczar E., Chlubek D., Birkner E., Zalejska-Fiolka J., Błaszczyk I., Kasperczyk S., Stawiarska-Pięta B.: Wpływ kofeiny i fluorku sodu na stężenie fluorków w surowicy krwi i ich zawartość w zębach i kościach szczurów. Ann. Acad. Med. Stetin. 2006, 52, 37–40.
Stawiarska-Pięta B., Grucka-Mamczar E., Stojko R., Birkner E., Zalejska-Fiolka J.: Wpływ fluorku sodu i kofeiny na stężęnie wapnia, fosforu i magnezu w surowicy krwi szczurów. Ann. Acad. Med. Stetin. 2006, 52, 97–101.
